غربال­گری سه ماهه اول حاملگی

يكي از دغدغه­ های اصلی مادران باردار (غير از جنسيت جنين!)، پيش­بينی سالم بودن جنين است. روش­های غربال­گری به اين علت به وجود آمده ­اند كه احتمال خطر آنومالي (و نه قطعيت وجود آن) را مشخص نمايند تا در گروه پر خطر اقدامات تكميلي صورت گيرد.

رویكرد روش­های غربال­گری از انواع Invasive به سمت Non-invasive در حال جابجایی است و سعی شده در همین حال احتمال مثبت و منفی كاذب كاهش یابد.روش غربال­گری سه ماهه اول كه در حال حاضر مورد توجه است توسط Fetal Medical Foundation (FMF) پیشنهاد شده است كه به طور مرتب در حال بازبینی و تغییر است. با توجه به وفور بررسی بر طبق پروتكل FMF در ایران و مشكلاتی كه خصوصا درنوع و زمان درخواست سونوگرافی در مطبم با آن مواجهم، به نظرم رسید مروری دوباره برای اندیكاسیون­ها و روش­های FMF خالی از فایده نیست.تمام مادران دارای Priority Risk آنومالی­های جنین هستند. غربال­گری Likelihood Ratio را مشخص نموده كه براساس درصد خطر محاسبه شده (در آزمایشگاه) روند غربال­گری پیگیری می­شود.به طور كلی غربال­گری سه ماهه اول بر سه پایه سن مادر، بیوشیمی خون و سونوگرافی است. سونوگرافی بایستی بین سن 11w-13w+6d یا CRL : 45-84mm انجام گیرد. سونوگرافی بالاتر یا پایین­تر از سن  فوق ارزش تشخیصی ندارد و نباید در خواست یا انجام شود.روش Basic اسكرین، اندازه­ گیری CRL+FHR+NT است كه با پارامترهای سن مادر و PAPP-A & Free β-HCG در آزمایشگاه در نرم­ افزار قرار داده شده و میزان خطر محاسبه می­شود. بهتر است زمان آزمایش خون و سونوگرافی نزدیك به هم (در حد یكی دو روز) باشد.اندازه ­گیری NT استاندارد باید در Print بزرگ بوده و نمای Midsagittal رعایت گردد. نكته قابل ذكر اینكه NB جزء معیارهای Basic اسكرین نیست اما به طور روتین درخواست سونوگرافی به صورت NT, NB نوشته می­شود و در مواقعی كه بررسی NB مقدور نمی­شود یا Uncertain است باعث نگرانی و سردرگمی مادر و پزشك می­شود. بنابراین خواهشمند است در صورت سونوگرافی غربال­گری در سه ماهه اول تنها NT درخواست شود.با پروتكل ذكر شده در آزمایشگاه و Risk Factor به دست آمده، مادران به سه دسته تقسیم می­شوند:بیماران Low Risk تنها نیاز به سونوگرافی كنترل در 20 هفتگی دارند.گروه Intermediate بایستی مورد بررسی Soft Marker سونوگرافی قرار گیرند كه شامل NB، جریان دریچه تریكوسپید، جریان داكتوس ونوزوس است. با معیارهای جدید، ریسك مجدداً محاسبه می­شود كه اگر 1/100 شد  سونوگرافی 20 هفتگی و اگر 1/100 شد آمنیوسنتز و یا CVS اندیكاسیون دارد.دسته سوم High Risk  مستقیماً جهت آمنیوسنتز و CVS معرفی می­شوند. اگر آمنیوسنتز مثبت شد كه مراحل بعدی انجام می­شود اما اگر منفی شد در 14-16w آنومالی اسكن و اكوی قلب انجام می­شود. اگر باز نتیجه منفی شد در صورت NT↑   تست­های ژنتیك و عفونی و در صورت NT↓ آنومالی اسكن و اكو مجدداً در 20-22w انجام می­شود.مجدداً یادآوری می­شود كه: در سونوگرافی­های Basic، تنها NT مورد نیاز است.بررسی Advanced سونوگرافی تنها در مراكز Referral قابل انجام است. در موارد High Risk در بررسی­های اولیه و Intermediate با میزان  خطر  1/100 پس از محاسبه Soft Marker آمنیوسنتز ضروریست.